W okresie panującej na świecie pandemii personel medyczny jest najbardziej zagrożoną grupą zawodową na zarażenie wirusem Sars-CoV-2. Osoby te wykazują się ogromnym poświęceniem udzielając pomocy medycznej pacjentom w tym czasie, z narażeniem siebie i swojej rodziny. W społeczeństwie panuje zgoda, co do tego, że ta grupa zawodowa powinna zostać wynagrodzona za swoje wysiłki i starania w walce z pandemią. Odpowiedzią na to jest tzw. dodatkowe świadczenie pieniężne dla osób wykonujących zawód medyczny (dalej zwane także „dodatek covidowy”).

Polecenie Ministra Zdrowia z dnia 1 listopada 2020 roku – podstawa prawna

Aktualnie podstawę do wypłacenia dodatkowego świadczenia pieniężnego stanowi Polecenie Ministra Zdrowia z dnia 1 listopada 2020 r. Zostały w nim określone zasady przyznawania dodatkowego świadczenia pieniężnego oraz wysokość. 

Przede wszystkim należy mieć na uwadze, że dodatkowe świadczenie pieniężne finansowane jest z budżetu państwa z Funduszu Przeciwdziałania COVID-19. Wypłacane jest przez NFZ za pośrednictwem Dyrektorów podmiotów leczniczych. Osoby wykonujące zawód medyczny powinny zostać zgłoszone przez Dyrektorów podmiotów leczniczych. Jednak to NFZ odpowiada za przekazanie tych środków do placówek medycznych.

Komu przysługuje dodatek covidowy?

Osobom zatrudnionym w szpitalach II i III poziomu zabezpieczenia covidowego (placówki te muszą być wpisane do wykazu prowadzonego przez dyrektorów oddziałów NFZ wspólnie z wojewodami), które:

– wykonują zawód medyczny;

– uczestniczą w udzielaniu świadczeń zdrowotnych;

– mają bezpośredni kontakt z pacjentami z podejrzeniem i z zakażeniem wirusem SARS-CoV-2.

Przesłanki te muszą być spełnione łącznie.

Dodatek covidowy przysługuje również osobom, które wykonują:

– zawód medyczny w SOR lub izbach przyjęć, zespołach ratownictwa medycznego, w tym lotniczych zespołach ratownictwa;

– czynności diagnostyki laboratoryjnej w laboratoriach przy szpitalach I, II i III poziomu zabezpieczenia covidowego, z którymi NFZ podpisał umowę na wykonywanie testów w kierunku SARS-CoV-2.

Dodatek covidowy przysługuje zarówno osobom zatrudnionym na umowę o pracę, jak i na podstawie umowy cywilnoprawnej, jeśli spełnione są przesłanki do wypłaty dodatkowego świadczenia pieniężnego a osoby wykonują zawód medyczny w rozumieniu w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz. U. z 2020 r. poz. 295, z późn. zm.)

Dodatek covidowy – ile wynosi?

Dodatkowe świadczenie pieniężne wynosi 100 % wynagrodzenia wynikającego z umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej (tzw. kontrakt). Jednocześnie maksymalna kwota dodatku nie może być wyższa niż 15 000 zł.

Jeżeli zatem przykładowo wynagrodzenie w umowie zostało określone na poziomie 4000 zł brutto, to po przyznaniu dodatku covidowego powinno wynosić 8 000 zł brutto. Sytuacja wygląda analogicznie w sytuacji, gdy personel medyczny świadczy swoje usługi na podstawie tzw. kontraktu.

Jeżeli natomiast wynagrodzenie wynosi 16 000 zł, to wynagrodzenie po uwzględnieniu dodatku wynosić będzie 31 000 złotych.

Uwaga! Jeśli zostaną spełnione przesłanki do wypłaty dodatkowego świadczenia pieniężnego, to wypłacany jest on w wysokości 100% wynagrodzenia z ograniczeniem kwotowym, jak wskazano wyżej. Wysokość dodatku covidowego nie jest uzależniona od czasu spędzonego z pacjentem ani od ilości pacjentów ze stwierdzonym lub z podejrzeniem Covid-19. Dodatek nie podlega miarkowaniu.

Druga podstawa prawna – ustawa o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi

Niezależnie od polecenia Ministra Zdrowia z dnia 4 września 2020 roku istnieje także druga podstawa przyznania dla medyków dodatkowego świadczenia pieniężnego. Od 29 listopada 2019 roku zgodnie z art. 47 ust. 10 ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi  pracownikom podmiotów leczniczych, osobom wykonującym zawody medyczne oraz tym, z którymi podpisano umowy na wykonywanie świadczeń.

W czym tkwi problem?

W praktyce dodatek covidowy nie jest wypłacany wszystkim uprawnionym, ponieważ Dyrektorzy podmiotów leczniczych nie mają jednoznacznych wytycznych do interpretacji przesłanek do wypłaty dodatkowego świadczenia pieniężnego. W konsekwencji nie wszyscy medycy, którym przysługuje dodatkowe świadczenie pieniężne faktycznie je otrzymują.

Jedyne przesłanki, jakie wynikają z Polecenia odnoszą się do miejsca udzielania świadczeń medycznych, bezpośredniości kontaktu z pacjentem zarażonym lub z podejrzeniem zarażeniem Covid-19 oraz pod względem podmiotowym – bycia osobą wykonującą zawód medyczny.

Nie jest wymagane ewidencjonowanie czasu pracy pracownika przy pacjentach z covid-19. Z informacji dostępnych na stronie internetowej NFZ wynika jednak, że udzielanie świadczeń medycznych pacjentom z podejrzeniem lub zakażeniem wirusem SARS-CoV-2 nie może być incydentalne. Jednakże pojęcie incydentalności jest równie nieostre jak przesłanka bezpośredniości kontaktu z pacjentem zarażonym, czy z podejrzeniem Covid-19.

Decyzja, co do zgłoszenia lekarza, czy pielęgniarki do otrzymania dodatku covidowego należy do dyrektora szpitala. Jednakże w praktyce to na dyrektorach podmiotów leczniczych, a w konsekwencji na samych szpitalach ciążyć będzie odpowiedzialność, w sytuacji gdy NFZ zakwestionuje podstawę do uzyskania dodatkowego świadczenia pieniężnego.

W dwójnasób sytuacja dyrektorów szpitali jest trudna, gdyż nie zgłoszenie osoby, której dodatek przysługuje generuje odpowiedzialność odszkodowawczą szpitala za szkodę wyrządzoną poprzez nie zgłoszenie personelu i w konsekwencji nie wypłacenie dodatku. Odszkodowania te, opiewające na wysokie sumy – dla każdej z uprawnionych osób przez kilka miesięcy – może zasądzić sąd powszechny.

Co zrobić w takiej sytuacji – dodatek covidowy?

Przede wszystkim należy mieć na uwadze, że są dwie możliwości uzyskania dodatkowego świadczenia pieniężnego. Obie jednak wymagają, aby złożyć odpowiednie pismo do Dyrektora podmiotu leczniczego z wnioskiem o zgłoszenie osoby wykonującej zawód medyczny do NFZ. Pismo to powinno zawierać odpowiednie poparcie faktami na spełnienie przesłanek do wypłaty dodatku covidowego i odnosić się do indywidualnej sytuacji osoby, której dotyczy.

Dopiero pisemna odmowa z odpowiednim uzasadnieniem stanowić będzie podstawę do ewentualnego dochodzenia roszczeń przed sądem. Należy wskazać, że pismo to może okazać się niezwykle pomocne samym dyrektorom szpitali, w sytuacji gdy po czasie będą poddani kontroli NFZ. Wskazane zostaną tam bowiem odpowiednie argumenty na zasadność wypłaty dodatku covidowego. Lekarze, pielęgniarki i cały personel medyczny powinni wspólnie dążyć do uzyskania należnego im dodatku. Dodatku wypłacanego osobom, które poświęcają zdrowie swoje i swoich rodzin na rzecz walki z pandemią.

Należy także odnieść się do mocy prawnej wydanych przez Ministra Zdrowia poleceń, w szczególności polecenia z dnia 1 listopada 2020 r. Proszę nie dać się zwieść argumentacji, że nie ma on mocy prawnej.

Polecenie Ministra Zdrowia to wiążąca dyspozycja wydana podległemu mu Narodowemu Funduszowi Zdrowia, co do sposobu w jaki zagospodarować ma budżet w celu realizacji polityki ustalonej przez Radę Ministrów, zgodnie z art. 34a ustawy o Radzie Ministrów (Dz.U.2021.178 t.j. z dnia 2021.01.28)

Podsumowanie

Wpis ten powstał wobec niejednolitego i nierównego traktowania osób wykonujących zawód medyczny – lekarzy, pielęgniarek, ratowników medycznych. Od listopada coraz więcej osób uprawnionych otrzymuje odmowną decyzję szpitala – najczęściej słowną. Inni dostają dodatki w wysokości rzędu 7-12 złotych w stosunku miesięcznym.

Zagrożenie pandemią koronawirusa jest jednak niemierzalne. Wielu medyków poświęciło bardzo wiele w tym czasie i mimo uprawnienia nie otrzymali stosownej rekompensaty.

Obecnie przepisy i polecenie Ministra Zdrowia dają możliwość ubiegania się o dodatkowe świadczenie pieniężne, lecz często lekarze, czy personel medyczny w ogóle obawiają się wchodzić w konflikt ze swoimi pracodawcami. Lecz nie jest to konieczne. Lekarze i dyrektorzy mogą wspólnie się wesprzeć w uzyskaniu i utrzymaniu dodatku covidowego. Będzie to faktycznie realne przy odpowiednim wsparciu prawników.

W pierwszym rzędzie zawsze należy podjąć próbę polubownego załatwienia sprawy. Może bowiem okazać się, że profesjonalnie sporządzona przez adwokata opinia prawna może skłonić dyrektora szpitala do zgłoszenia osoby do wypłaty dodatkowego świadczenia pieniężnego. Ponadto opinie te mogą stanowić znakomity oręż w sytuacji kwestionowania zgłoszenia przez NFZ.

Nasza Kancelaria zajmuje się bowiem wsparciem nie tylko personelu medycznego, lecz także wsparciem przedsiębiorstw w przypadkach kłopotów z NFZ, takich jak negatywne wyniki kontroli.