Czy trudno jest otworzyć aptekę w związku z nowelizacją „Apteka dla Aptekarza”?
Cykl poświęcony analizie uregulowań prawnych związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej w branży farmaceutycznej.
Nowelizacji z 2017 roku przyświecał niezwykle szczytny cel, aby ułatwić farmaceutom prowadzącym pojedyncze apteki utrzymanie się na rynku aptek. Założenie było takie, że sieci apteczne rosną w siłę bez ograniczeń i tym samym doprowadzają małych przedsiębiorców do upadku. Dalej wskazywano, że ceny leków nie zależą od skali podmiotu (np. wielkość obrotu), lecz są jedynie zasługą leków refundowanych. (źródło: oficjalna strona internetowa Naczelnej Izby Aptekarskiej)
Niezwykle istotne jest, aby mieć na uwadze, że nowelizowane przepisy – ograniczenia w otwieraniu aptek – odnoszą się tylko do osób / podmiotów, które otwierają apteki po wejściu w życie nowelizacji, a zatem po 25 czerwca 2017 roku.
Niniejszy wpis stanowić będzie przegląd warunków, które należy spełnić, aby uzyskać zezwolenie na prowadzenie apteki ogólnodostępnej w obecnym stanie prawnym oraz wpływ nowelizacji na obecny rynek aptek. Jednocześnie nie będzie traktował o formalnej procedurze uzyskania zezwolenia na prowadzenie apteki.
Warunki, które należy spełnić, aby otworzyć aptekę ogólnodostępną
1. Z perspektywy kto może
– wyłącznie farmaceuta posiadający prawo do wykonywania zawodu, który może prowadzić działalność jednoosobowo (wpis do CEIDG)
– lub w formie spółki jawnej lub spółki partnerskiej, której przedmiotem działalności jest wyłącznie prowadzenie aptek, i w której wspólnikami (partnerami) są wyłącznie farmaceuci posiadający prawo wykonywania zawodu.
– na jedną aptekę w danej gminie będzie przypadać co najmniej 3 tys. mieszkańców, a odległość nowej apteki od innej będzie wynosić co najmniej 500 metrów w linii prostej; (chyba że odległość od miejsca planowanej lokalizacji apteki do najbliżej funkcjonującej apteki ogólnodostępnej, wynosi co najmniej 1000 metrów)
2. Z perspektywy lokalu
– konieczne jest wykazanie posiadania prawa do lokalu, który musi spełniać szereg szczegółowych wymogów, tj. np. powierzchnia apteki ogólnodostępnej nie może być mniejsza niż 80 m2, musi posiadać odpowiednią ilość pomieszczeń z odpowiednim przeznaczeniem, izbę recepturową – odpowiednio wyposażoną i umiejscowioną oraz wentylowaną, wyposażenie w odpowiednie sprzęty, które zapewniają bezpieczeństwo leków, odpowiednią wentylację, oddzielne wejście dla dostaw, personelu i pacjentów, magazyn, a jednocześnie spełniać normy sanitarne, przeciwpożarowe i bhp.
Warunki, które uniemożliwiają otwarcie apteki
3. Z perspektywy podmiotowej
Nie otrzyma zezwolenia na prowadzenie apteki podmiot, który:
– prowadzi hurtownię farmaceutyczną, lub zajmuje się pośrednictwem w obrocie produktami leczniczymi
– prowadzi na terenie województwa więcej niż 1% aptek ogólnodostępnych albo podmioty przez niego kontrolowane w sposób bezpośredni lub pośredni, w szczególności podmioty zależne w rozumieniu przepisów o ochronie konkurencji i konsumentów, prowadzą łącznie więcej niż 1% aptek na terenie województwa;
4. Z perspektywy podmiotowej – osobowej
Zezwolenia, o którym mowa w ust. 1, nie wydaje się, jeżeli wnioskodawca, wspólnik lub partner spółki będącej wnioskodawcą:
– jest wspólnikiem, w tym partnerem, w spółce lub spółkach, które prowadzą łącznie co najmniej 4 apteki ogólnodostępne lub;
– prowadzi co najmniej 4 apteki ogólnodostępne albo podmiot/y przez niego kontrolowane w sposób bezpośredni lub pośredni, w szczególności podmiot lub podmioty zależne w rozumieniu przepisów o ochronie konkurencji i konsumentów, prowadzą co najmniej 4 apteki ogólnodostępne, lub
– jest członkiem grupy kapitałowej w rozumieniu ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, której członkowie prowadzą łącznie co najmniej 4 apteki ogólnodostępne, lub
– wchodzi w skład organów spółki posiadającej zezwolenie na prowadzenie hurtowni farmaceutycznej lub zajmującej się pośrednictwem w obrocie produktami leczniczymi.
Zezwolenie
W sytuacji, gdy powyżej wskazane warunki są spełnione lub nie istnieją przesłanki negatywne, konieczne jest złożenie wniosku o udzielenie zezwolenia na prowadzenie apteki. Wniosek taki składa się do Wojewódzkiego Inspektora Farmaceutycznego i podlega opłacie w wysokości 14.000 zł (rok 2021)
Podsumowanie
Należy zwrócić uwagę na fakt, iż w mediach i w polityce, nowelizacja ustawy tzw. „Apteka dla Aptekarza” była przedstawiana jako sposób na wsparcie i uratowanie farmaceutów przed niekontrolowanym rozwojem sieci aptecznych. Miało to dać szansę każdemu farmaceucie na godne życie zawodowe. Jednak po prawie 4 latach od tej zmiany nie sposób nie zauważyć, że sieci nadal funkcjonują, a aptek otwiera się coraz mniej.
Od początku 2018 roku liczba aptek i punktów aptecznych aktywnych w bazie FarmaProm spadła o 1276, ze średnim tempem spadku 1% na kwartał (dane na kwiecień 2020 r.)
Wskazane wyżej wymogi, warunki, opłaty, formalizm, wymagania lokalowe, zachowanie odległości, które napotka farmaceuta po studiach powoduje, iż dostęp do zawodu – w rozumieniu prowadzenia własnej apteki przez aptekarza staje się iście iluzoryczna.
Na potwierdzenie powyższego w I kwartale 2020 roku (przed pandemią Covid-19) wydano 14 zezwoleń na prowadzenie apteki. W I kwartale 2016 roku 272 zezwolenia, w I kwartale 2017 roku 303 zezwolenia. (źródło: Raport Sieci FarmaProm)
W kolejnym wpisie analiza prowadzenia apteki i ewentualnych ograniczeń z perspektywy prawnej.